uzay mekiği ne demek?

Uzay Mekiği Hakkında

Uzay mekiği, hem atmosfer içinde uçabilen bir uçak gibi hem de uzayda yörüngeye girebilen bir uzay aracıdır. Temel amacı, insanları ve yükleri Dünya yörüngesine taşıyıp geri getirmektir.

Tasarım ve Yapı:

• Mekik, temel olarak bir yörünge aracı (https://www.nedemek.page/kavramlar/yörünge%20aracı), iki katı yakıt roketi (SRB) ve bir harici yakıt tankından (ET) oluşur.
• Yörünge aracı, kabin, yük bölümü ve itki sistemlerini içerir. Tekrar kullanılabilir olması en önemli özelliğidir.
• Katı yakıt roketleri, kalkışta ana itkiyi sağlar ve atmosfere düştükten sonra geri toplanır ve yeniden kullanılır.
• Harici yakıt tankı, ana motorlara yakıt sağlar ve atmosfere girdikten sonra yanarak yok olur.

Görevler:

• Uydu yerleştirme ve onarımı (https://www.nedemek.page/kavramlar/uydu%20yerleştirme): Uzay teleskopları gibi büyük uyduların yörüngeye taşınması ve arızalı uyduların onarımı.
• Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) inşaatı ve ikmali (https://www.nedemek.page/kavramlar/uluslararası%20uzay%20istasyonu): ISS'nin modüllerinin taşınması, montajı ve ikmali.
• Bilimsel araştırmalar: Uzay ortamında çeşitli bilimsel deneylerin yapılması.

Avantajları:

• Yeniden kullanılabilirlik: Bazı parçalarının (yörünge aracı ve katı yakıt roketleri) tekrar kullanılabilmesi, maliyetleri düşürme potansiyeline sahiptir.
• Büyük yük taşıma kapasitesi: Hem insanları hem de büyük miktarda yükü yörüngeye taşıyabilme yeteneği.
• Uzayda manevra kabiliyeti: Yörüngede farklı görevler için manevra yapabilme yeteneği.

Dezavantajları:

• Yüksek maliyet: Geliştirme, işletme ve bakım maliyetleri oldukça yüksektir.
• Riskli operasyonlar: Kalkış ve iniş aşamaları oldukça risklidir.
• Karmaşık sistemler: Çok sayıda karmaşık sistemin bir arada çalışması, arıza riskini artırır.

Önemli Uzay Mekiği Görevleri:

• STS-1: İlk uzay mekiği uçuşu (Columbia, 1981).
• STS-31: Hubble Uzay Teleskobu'nun yörüngeye yerleştirilmesi (Discovery, 1990).
• STS-88: Uluslararası Uzay İstasyonu'nun ilk modülünün yerleştirilmesi (Endeavour, 1998).

Kazalar:

• Challenger Faciası (STS-51-L, 1986): Kalkıştan kısa süre sonra patlama sonucu yedi astronotun ölümü.
• Columbia Faciası (STS-107, 2003): Dünya'ya dönüş sırasında parçalanma sonucu yedi astronotun ölümü.

Bu kazalar, uzay mekiği programının güvenilirliği ve riskleri hakkında önemli tartışmalara yol açmıştır. 2011 yılında, NASA uzay mekiği programını resmen sonlandırmıştır.